Kafa içindeki sıvı artışının miktarına ve basınç süresinin fazlalığına bağlı olarak serebralde
parankim dokuda hasar meydana gelebilir. Bu hasar sonucunda her çocukta motor problemler
görülmez. Bazılarında ise hasarın büyüklüğü ve yeri ile orantılı olmak üzere motor
problemler görülür. Hidrosefaliye bağlı, gelişmekte olan beyindeki hasar sonucunda motor
ve postür problemleri olan çocuklarda serebral palsi tanısını alır.
Hidrosefaliye bağlı gelişen serebral palsili çocuklarda genellikle iki tür tonus problemi
görülür. Bunlar hipotoni ve spastisitedir.
Spastisite : Pasif harekete karşı verilen dirence denir. Pasif hareketteki hız arttıkça ve çocuk aktif
hareket etmek istediğinde spastisitede artış meydana gelir
Vücutta spastisitenin görüldüğü yere göre bu çocuklar sınıflandırılır.
Bunlar: diparazi hemiparazi ve tetraparazidir.
Spatisitesi olan çocukların serebral sistemdeki hasarı kalıcıdır ve zaman içersinde değişmez. Zaman
İçinde serebral hasarda değişiklik olmasa bile bu çocukların büyümesine bağlı motor yapıda
değişiklikler olmaktadır. Bu değişiklikler şu şekilde sınıflandırılabilir:
A1:Diparazik çocuklar:
A1a:0-6 aylık: serbral sistemde hasarı fazla olan diparazik çocuklar-
serebral sistemde hasarı az olan diparazik çocuklar.
A1b:6-12aylık: serbral sistemde hasarı fazla olan diparazik çocuklar
serebral sistemde hasarı az olan diparazik çocuklar.
A1c:12-24 aylık: serbral sistemde hasarı fazla olan diparazik çocuklar
serebral sistemde hasarı az olan diparazik çocuklar.
A1d:24-48aylık: serbral sistemde hasarı fazla olan diparazik çocuklar
serebral sistemde hasarı az olan diparazik çocuklar.
A2:Hemiparazik çocuklar:
A2a:0-6 aylık: serbral sistemde hasarı fazla olan hemiparazik çocuklar
serebral sistemde hasarı az olan hemiparazik çocuklar.
A2b:6-12aylık: serbral sistemde hasarı fazla olan hemiparazik çocuklar
serebral sistemde hasarı az olan hemiparazik çocuklar.
A2c:12-24 aylık: serbral sistemde hasarı fazla olan hemiparazik çocuklar
serebral sistemde hasarı az olan hemiparazik çocuklar.
A2d:24-48aylık: serbral sistemde hasarı fazla olan hemiparazik çocuklar
serebral sistemde hasarı az olan hemiparazik çocuklar.
A3:Tetraparazik çocuklar:
A3a:0-6 aylık tetraparazik çocuklar:
A3b:6-12 aylık tetraparazik çocuklar:
A3c:12-24 aylık tetraparazik çocuklar:
A3d:24-48 aylık tetraparazik çocuklar:
Hipotonik çocuklar: bu çocuklarda tonus artışı yoktur. Tam aksine tonusları azdır.
B1:Hipotonik çocuklar:
B1a:0-6 aylık hipotonik çocuklar:
B1b:6-12 aylık hipotonik çocuklar:
B1c:12-24 aylık hipotonik çocuklar:
B1d:24-48 aylık hipotonik çocuklar
Bu dönmemlerdeki çocukların genel özellikleri ve bu çocuklarda uygulanması gereken tedavideki
öneriler şu şekildedir.
DİPARAZİ:
Sadece alt ekstremitede spastisitesi olan çocuklara denir. Bazılarında gövde
tutulumu görülür. Üst ekstremiteler de ve baş kontrolünde problem yoktur.
A1a:0-6 ay:
Serebral deki hasarı fazla olan diparazik çocuklar:
Özellikleri:
Alt ekstremitede tonus artışı görülmeye başlanır.
Genelikle Kalça fleksiyon, kalça adduksiyon,
kalça internal rotasyon, diz fleksiyon ve ayak
|
bileği planter fleksiyon kaslarında spastisite görülür.
Spastisitesi çok fazla olan çocuklara bu
kadar küçük yaşta bile EHA’ ın (eklem hareket açıklığı) tamamlanmasında zorlanılabilinir Spastisite
postürü nedeniyle yüz üstü yatmakta zorluk çekerler. Bu çocukların gövdelerinde spastisite olmasada
bir miktar zayıflık bulunmaktadır.
Öneriler:
En erken dönemde fizyoterapiye başlanılmalıdır. Germe egzersizleri yapılmamalıdır.
Spastisitesi olan kasa, yaptığı hareketi öğretmeye çalışıldığında tonusta azalma görülmektedir.
Örnek olarak ayak bileğinde ki planter fleksiyon spastisitesini verebiliriz. Pasif olarak
spastisteyle karşılaştığımız yere kadar dorsi fleksiyon yaptırılır.Burada dorsi fleksiyonu
zorlamadan planter fleksiyon hareketine yada planter fleksiyon spastisitesine hafif direnç verilir.
Bu hareket sık tekrarlandığında spatisitesi olan kas hareketi öğrenir. Spastistesi olan kas hareketi
öğrendikçe tonusunda azalma meydana gelir.
0-6ay
Serebral deki hasarı az olan diparazik çocuklar:
Özellikleri:
Alt ekstremitede çoğu zaman beli belirsiz tonus artışı vardır. Genellikle kalça adduktörlerde
ve ayak bileği planter fleksiyon kaslarında çok hafif görülür. Hatta çoğu zaman fizyoterapiye
gerek olmadığı düşüncesini uyandırır. Gövdede ve üst ekstremitede problem yoktur.
Öneriler:
Tonustaki artış çok hafif olsa bile mutlaka egzersize başlanılmalıdır. Kalçada daha
sonra gelebilecek olan spastistenin azaltılmasında çok faydalı olan top üstündeki gövde
egzersizleri bu dönem sonuna doğru çalıştırılmalıdır. Kolaylaştırarak aktif hareket ortaya
çıkarma egzersizleri erken dönemde uygulanmalıdır. Unutulmamalıdır ki yerleşecebilecek
olan spastisitenin rehabilitasyonu yerleşmeden her zaman daha kolaydır.
A1b:6-12 ay :
Serebral deki hasarı fazla olan diparazik çocuklar:
Özellikleri:
Spastisite bu dönemde hızla artar. Bir önceki dönemde rehabilitasyona başlanılmamış yada
germe egzersizleri yapılmış ise eklem hareket açıklığını tamamlamak gittikçe zorlaşır.
Çocuk oturtulmaya getirildiğinde spastisite nedeniyle kalça eklemi üzerine değilde
sakruma doğru ağırlık aktarır vaziyette oturur. Burada dengeyi sağlamak için çocuk
çok fazla gövdeyi fleksiyona getirmek zorundadır. Dönme egzersizlerini yaparken
gövdeyi ve kollarını kullanır. Sürünmede ise kollarını kullanarak kendini öne doğru aktarır.
Emekleme pozisyonuna getirmek çok zordur. Beyin hasarı fazla olan diparazik çocuklar bu
dönem içersinde emeklemeyi genellikle başaramazlar. Başardıklarında ise tavşan stili
emekleyerek giderler. Dizüstü durma pozisyonunda kalça anterior pelvik tilt pozisyonundadır.
Kalça ekstansiyona tam gelmez ve lomber lordoz artar.
Öneriler:
Bu dönemin en önemli egzersizi gövde egzersizleridir. Kuvvetli gövdeye
bağlanan alt ekstremite hareketlerini daha kolay yapabilecektir. Yoğun gövde
egzersizlerinden sonra oturma postüründe belirgin düzelme sağlanır.
Alt ekstremitede yapılan germe egzersizleri geçici sonuçlar vermektedir. Çocuk aktif hareket
yapmak istediğinde tekrar eski şiddetinde spastisite görülür.
Dönme sürünme emekleme diz üstü ve ayakta durma fonksiyonel egzersizleri bu dönem
içinde başlar.
Dönme ve sürünme egzersizlerinde genellikle sorun yaşamazlar. Alt ekstremitedeki
spastisiteye bağlı kendine özgü dönme ve sürünme postürleri bulunmaktadır. Bu fonksiyonel
egzersizler sırasında dikkat edilecek en önemli konu , çocuk fonksiyonu yaparken onu teşvik
etmek için yapılan ve çocuğun heyecanlanarak daha çok spastisitesinin artmasını sağlayan
aktivitelerdir.
Alt ekstremitedeki tonus, hareketler kolaylaştırılarak yardımlı aktif çalıştırılıp belirli bir
simetri sağlandıktan sonra emekleme ve diz üstü durma egzersizlerine geçilmelidir.Emekleme
egzersizi sırasında kullanılan silindir ve emekleme taburesi bu fonksiyonların oluşmasında
büyük önemi olan gövde hareketlerini tamamıyle desteğin yapmasını sağladığından dolayı uygun
değildir.Bunların yerine ya fizyoterapistin yada ailenin çocuğu fonksiyona çalıştırması ve
çocuğun hareketi yapabildiği yerde ona bırakması gerekmektedir, yada fonksiyonu
çalıştırırken vücudun bütün bölümlerine eşit destek sağlıyacak ve hareketin tamamını desteğin
yapmadığı yardımcı cihazlar kullanılmalıdır.
Bu dönemin sonunda ayakta durma egzersizine başlanıldığında mutlaka yapının korunarak
çalıştırılması gerekmektedir. Özellikle genu rekurvatum ve ayak bileği deformiteleri bu
dönemde yapı korunmadan ağırlık aktarıldığında oluşmaktadır.
A1b:6-12 ay
serebral deki hasarı az olan çocuklar
Özellikleri:
Hasarı çok az olan çocuklarda sadece planter fleksiyon spastisitesi görülür. Bütün
fonksiyonları çok rahat yapar, yalnız tutunup ayağa kalktığında planter fleksiyonda basar.
Hasarı biraz daha fazla olan çocuklarda ise tabloya adduktor spastisite eşlik eder. Bu
çocuklarda bütün fonksiyonları çok hızlı yapar. Tutunup ayağa kalktığında planter
fleksiyonda basar ve çok rahat tutunup yan yan yürürler. Bu çocukların elinden tutup
yürütüldüğünde adduktör spastisite devreye girer ve çocuk makaslıyarak yürür.
Öneriler:
Ayak bileğinde planter fleksiyon ve dorsi fleksiyon hareketi birlikte çalıştırılmalıdır.
Çocuk kesinlikle yürüteç kullanmamalı ve ellerinden tutulup yürütülmemelidir.Bu dönemde
spastisitesi olan kaslarda aktif hareket ortaya çıkarmaya yönelik çalıştırıldığında , agonist ve
antogonist kaslar birlikte çalıştırıldığında ve çocuğun spastisitesini arttıracak aktivitelerden
uzak durulduğunda genellikle çok iyi sonuçlar alınmakatdır.
A1c:12-24 ay :